به گزارش فرهنگ امروز به نقل از تسنیم؛ کنسرت بداهه‌نوازی استاد سیدمجید کیانی به همراه فرزندش سیدمهرداد کیانی با عنوان «هنر و طبیعت» روز جمعه اول خردادماه مصادف با میلاد حضرت امام حسین‌ (ع) در سالن آسمان فرهنگستان هنر برگزار شد.

این کنسرت با اجرای ۱۲ قطعه همراه بود که پیش‌تر ۸ قطعه آن با در آلبوم «هنر و طبیعت» استاد کیانی منتشر شده بود. در اجرای این کنسرت این موسیقیدان پیشکسوت ۴ قطعه تازه را به آن ۸ قطعه افزوده بود. این اجرا در دو بخش مجزا برگزار شد که در هر بخش ۶ قطعه به اجرا در آمد.

قطعات «شباهنگ»، «مهر شمس»، «مهر مجنون» در دستگاه شور، «بامداد» در دستگاه سه‌گاه، «طلوع فجر» در دستگاه چهارگاه و «روزآهنگ» در دستگاه ماهور، در بخش نخست این کنسرت اجرا شد و قطعات «رنگ زمین» در دستگاه همایون، «گردش در قونیه» در آواز اصفهان، «گردش زمین» در دستگاه راست پنج‌گاه، «شفق»، «آهنگ غروب» و «سماع غروب» در دستگاه نوا در بخش دوم به اجرا درآمد.

استاد مجید کیانی در آغاز این کنسرت در سخنان کوتاهی توضیحاتی درباره چگونگی شکل‌گیری قطعات و اجرای دونوازی سنتور و ضرب ارائه کرد.

کیانی با بیان اینکه امشب برای من یک شب استثنایی است، گفت: در عمر ۵۰ ساله فعالیتم در عرصه موسیقی تاکنون چنین اجرایی نداشته‌ام. این اجرا از جهاتی برای من خاص و ویژه است.

وی اظهار کرد: پسرم مهرداد که مدتهاست هم در عرصه موسیقی فعال است و هم عکاسی نجوم انجام می‌دهد چند سال پیش به من پیشنهاد کرد که تم‌های موسیقی ایرانی را بر اساس گردش افلاک و ستاره‌‌ها و سیاره‌ها روایت کنم تا انطباقی میان اجرام سماوی و موسیقی ایرانی بر مبنای درک خودم از موسیقی صورت گیرد. نتیجه این پیشنهاد آلبوم «هنر و طبیعت بود که در ۸ تراک در سال ۸۶ منتشر شد. اکنون ۴ قطعه به آن اضافه کرده‌ام و در این کنسرت اجرا خواهم کرد.

این استاد موسیقی سنتی ایرانی در بخش دیگری از سخنانش به بداهه بودن اجرای قطعات اشاره کرد و گفت: در این برنامه می‌خواهیم تم اصلی ضربی را به صورت بداهه در گوشه‌های خاصی اجرا کنیم که طبیعی است انگارهایی در این اجرا‌ها محقق می‌شود که مبتنی بر برداشت من است.

کیانی در خصوص دونوازی سنتور و ضرب توضیحاتی داد و گفت: از حدود دویست سال پیش به دلیل آشنایی موسیقیدانان ایرانی با موسیقی کلاسیک غربی بسیار تحت تاثیر آن موسیقی قرار گرفتند و موسیقی ما دچار دگرگونی‌هایی شد. مرحوم علینقی وزیری آغازگر نوعی از موسیقی تلفیقی شد که در آن تئوری موسیقی ما بر اساس موسیقی کلاسیک غرب روایت می‌شد. بر این مبنا وزن در موسیقی ما بر اساس میزانسن‌های چهار هشتم، یا پنج هشتم، یا سه چهارم و شش هشتم و... اجرا می‌شود. در حالی که این وزن پیش از آن بر اساس ریتم‌های دوری به صورت ریتمیک به اجرا در می‌آمد.

وی ادامه داد: در این فضا تنها سازی که توانست بر اساس تئوری جدید خود را حفظ کند ساز تار بود که در فضای جدید ماندگار شد، زیرا مرحوم وزیر خودش تار می‌نواخت و انطباق موسیقایی با موسیقی کلاسیک را در آن ایجاد کرد. بعد از ایشان هم مرحوم شهناز در تثبیت این هماهنگی نقش مهمی ایفا کردند. متاسفانه باقی ساز‌ها در این فضا کمرنگ شدند و کمتر مورد توجه قرار گرفتند. یکی از این ساز‌ها «ضرب» بود ما امروز به آن «تنبک» می‌گوئیم. در حالی که قبلا ضرب بود و نوازنده آ «ضرب‌گیر» خوانده می‌شد.

به گفته سیدمجید کیانی ضرب‌گیر امروز تلاش می‌کند وزن را در یک قطعه پیدا کند و آن را به عنوان پایه حفظ نماید تا بتواند با آهنگ انطباق داشته باشد. گاهی مجبور است تمپو را تند‌تر کند تا این انطباق از بین نرود. اما در عین حال قصد این نوازنده آن است که استقلال خود را حفظ نماید و شخصیت موسیقایی خودش را ارائه دهد.

وی افزود: آنچه که امشب در این اجرا می‌بینید و می‌شنوید یک تکنوازی نیست، همه سعی ما این است که این قطعات در فضای دونوازی به معنای اصیل خود اجرا شود تا سماع موسیقایی موسیقی ایرانی در حد توان ما حفظ شود.

کیانی توضیح داد: من برای فراهم آوردن این تجربه مجبور شدم صفحه‌های بیشماری از موسیقی گذشته ایرانی را گوش بدهم و واکاوی کنم، در این تجربه دریافتم که آنچه قدما می‌نواختند با آنچه امروز با ضرب یا تمبک نواخته می‌شود فرق دارد. این اختلاف هم بر مبنای وزن است که تحت تاثیر موسیقی کلاسیک غربی ایجاد شده است. قصد ما این است که بگوییم ضرب‌نوازی در اصل چه بوده است.

این پیشکسوت موسیبقی دستگاهی گفت: متاسفانه برخی نوآوری‌ها به ما ضرر می‌زند و ما باید این قابلیت را داشته باشیم که اگر به این ضرر پی بردیم جسارت بازگشت را داشته باشیم و و به طور کلی «بازگشت» را بپذیریم. اگر موسیقی سنتی ما با «ضرب‌گیری» باشکوه‌تر می‌شود باید آن را بپذیریم و به آن بازگردیم. و الا شکوه موسیقی ما تا حدودی از دست می‌رود.

وی در پایان گفت: فقط شنیدن مهم نیست، بلکه چگونگی دانستن شنیدن و دانستن چگونه شنیدن بسیار بسیار اهمیت دارد، اگر کسی می‌خواهد به یک زیبا‌شناسی معنوی از موسیقی سنتی ایرانی برسد نیازمند چگونگی دانست شنیدن و دانستن چگونه شنیدن است.

سیدمهرداد کیانی فرزند استاد کیانی که با ضرب‌نوازی پدرش را در این کنسرت همراهی می‌کرد در سخنان کوتاهی درباره شکل‌گیری آلبوم «هنر و طبیعت» گفت: آلبوم «هنر و طبعیت» در سال ۸۶ منتشر شد که اساس نظری آن بر مبنای کتابی با عنوان «مبانی موسیقی ایرانی» شکل گرفته بود. بر همین اساس پدرم بورشور هفت دستگاه را کار کردند که مثلا در آن دستگاه شور را با عنوان «آواز شب «نامگذاری کردند.

وی ادامه داد: هدف ما نوعی انطباق موسیقی دستگاهی ایرانی با پدیده‌های طبیعت بود که در این راه نقاشی‌های مادرم که عموما با الهام‌گیری از طبیعت خلق شده‌اند کمک زیادی به ما کرد.

سیدمهرداد کیانی در پایان سخنانش قطعات این کنسرت و نام دستگاه‌ها و گوشه‌های آن‌ها را معرفی کرد.

کنسرت «هنر و طبیعت» استاد مجید کیانی با استقبال پرشور و تشویق کم‌نظیری توسط مخاطبان همراه بود. این تشویق‌ها استاد کیانی را بر آن داشت تا یکی از تصنیف‌های قدیمی ایرانی را هم در انتهای کنسرت اجرا کند و با صدای خودش برای حاضرات تصنیف‌خوانی کند. موسسه فرهنگی هنری آسمانِ فرهنگستان هنر، غروب دیروز میزبان موسیقی آسمانی ایرانی بود.